Pietruszka

Pietruszka jest jednym z warzyw najczęściej uprawianych w naszych ogródkach warzywnych. Jej częścią jadalną są zarówno biały, palowy korzeń o zwartym miąższu, jak i liście odziomkowe, znane nam jako zielona natka o charakterystycznym, intensywnym zapachu. Warto sięgać po nią jak najczęściej, bo jest zdrowa, a jej spożywanie pozytywnie wpływa na nasz organizm, pomaga pozbyć się toksyn i usuwa nadmiar wody z organizmu. Pietruszka jest źródłem potasu, wapnia, magnezu i żelaza, które wpływają korzystnie na krążenie krwi i zwalczają anemię. Zawiera bardzo dużo witaminy C - aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie naszego organizmu na witaminę C, wystarczy zjeść łyżkę natki. Oprócz tego bogata jest w witaminy A, KK, P i z grupy B. Zwłaszcza natka pietruszki zawiera dużą ilość witaminy A, dzięki czemu pozytywnie działa na nasz wzrok. Natka ma też właściwości antyseptyczne, wpływa pozytywnie na proces trawienia i zapobiega infekcjom układu moczowego. Jest też bogatym źródłem błonnika.

Oprócz walorów zdrowotnych, pietruszka jest zwyczajnie bardzo smaczna. Korzeń pietruszki zwykle używany jest w kuchni jako dodatek do zup, którym nadaje cudownego aromatu, a także do mięs, ryb i sałatek. Natkę stosujemy jako przyprawę do zup, sosów, sałatek i surówek. Ma ona intensywny zapach i nadaje potrawom niepowtarzalny aromat i smak.

Uprawa pietruszki nie należy do najłatwiejszych, ale jej walory zdrowotne i smakowe są ogromne, warto więc mieć pietruszkę w swoim ogródku warzywnym.

Uprawa

Pietruszka jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku wytwarza rozetę liści odziomkowych i korzeń spichrzowy, w drugim prostą łodygę o wysokości około 50 - 90 cm, rozgałęzioną w górnej części. Liście odziomkowe pietruszki są zielone, z ogonkiem, trójkątne, potrójnie lub podwójnie pierzaste. W drugim roku pietruszka kwitnie, a jej kwiaty są drobne, zielonożółte, zebrane w baldachy. U nas uprawiana jest jako roślina jednoroczna. Pietruszkę siejemy wprost do gruntu. Możemy uprawiać jej różne odmiany: wczesne, średnio późne i późne. Ma długi okres wegetacji, więc zwykle uprawiana jest jako plon główny.

Pietruszkę najlepiej uprawiać w miejscu ciepłym i słonecznym. Lubi gleby lekkie, przepuszczalne, dobrze udaje się na glebach piaszczysto-gliniastych. Nie lubi gleb podmokłych, ciężkich, ze skłonnością do zaskorupiania się. Słabo wschodzi i słabo rośnie na glebach zakwaszonych - odpowiednie pH gleby pod uprawę pietruszki to 6,5 - 7,5.

Rozwidlanie się korzeni

Zapewnienie pietruszce odpowiednich warunków jest bardzo ważne, ponieważ w warunkach niekorzystnych może pojawić się zjawisko rozwidlania się korzeni. Występuje ono, gdy uprawiamy ją na ziemiach zbyt ciężkich, zaskorupiających się, o podwyższonym poziomie wód gruntowych, kamienistych czy też kwaśnych. Przy glebach ciężkich korzystna jest uprawa w redlinach, która poprawia warunki wzrostu pietruszki i ogranicza ich rozwidlanie się. Zjawisko to może być też spowodowane uprawą bezpośrednio po nawożeniu obornikiem, a także nadmiarem lub niedoborem wody w glebie. Może być również objawem atakowania pietruszki przez szkodniki, ważne jest wiec stosowanie odpowiedniego zmianowania, aby ograniczyć ich występowanie w uprawie.

Zmianowanie

• Zmianowanie ze względu na wymagania pokarmowe roślin: Pietruszka ma średnie wymagania pokarmowe, więc siejemy ją na kwaterze po roślinach o niskich wymaganiach pokarmowych. W tym samym miejscu może być więc wysiewana raz na trzy lata.
• Zmianowanie według pokrewieństwa roślin: Pietruszka należy do rodziny baldaszkowatych, nie siejemy jej więc po innych roślinach z tej rodziny. W tym systemie nie należy jej uprawiać na tej samej kwaterze częściej, niż co cztery lata. Krótsze przerwy w uprawie sprzyjają wystąpieniu groźnych dla pietruszki chorób i szkodników.
• Zmianowanie według podziału na rośliny korzeniowe, liściowe, kwiatowe, owocowe i nasienne: Pietruszka jako roślina korzeniowa nie powinna być sadzona na stanowisku po innych roślinach korzeniowych - sadzimy ją po roślinach liściowych.
• Zmianowanie ze względu na rośliny korzeniące się płytko i głęboko: Pietruszka korzeni się głęboko, więc wysiewamy ją po roślinach o płytkim systemie korzeniowym.

Uprawa współrzędna

Dla pietruszki najlepszym sąsiedztwem w uprawie współrzędnej są rzodkiewka, pomidory i cebula, która, podobnie jak w przypadku marchwi, chroni pietruszkę przed połyśnicą marchwianką. Dla ochrony przed nicieniami korzeniowymi dobrze jest posadzić w pobliżu pietruszki aksamitki. Niekorzystnym sąsiedztwem jest dla niej sałata.

Siew

Pietruszkę możemy uprawiać na płasko lub w redlinach. Pierwszy sposób lepiej sprawdza się na glebach piaszczystych i przepuszczalnych. Gdy glebę mamy ciężką, gliniastą, polecana jest uprawa w redlinach. Należy jednak pamiętać, ze gleba w redlinach wysycha szybciej niż na terenie płaskim i w przypadku suszy nie można zapomnieć o podlewaniu. Aby były równe, możemy rozciągnąć sznurek i wzdłuż niego wykonać redliny. Sznurka możemy użyć również przy siewie na płasko, gdy chcemy uzyskać równe rządki. W tym przypadku bardzo dobrze sprawdzają się również specjalnie przeznaczone do znaczenia grządek znaczniki.

Siew pietruszki rozpoczynamy na przełomie marca i kwietnia. Nasiona przed wysiewem dobrze jest zaprawić specjalnym preparatem w celu zniszczenia chorób i szkodników przenoszonych z nasionami oraz zabezpieczenia nasion przed porażeniem bądź uszkodzeniem przez patogeny glebowe. Pietruszka ma długi okres kiełkowania (3-4 tygodnie) i wegetacji, należy więc wysiewać ją jak najwcześniej, tym bardziej, że nie jest wrażliwa na niskie temperatury. Nasiona pietruszki kiełkują już w temperaturze 2-3°C, a siewki i starsze rośliny wytrzymują przymrozki do -9°C. Na zbiór jesienny i do przechowywania nasiona zwykle wysiewamy od kwietnia do początku, a czasem nawet do połowy maja.

Nasiona siejemy na głębokość około 2 cm, w rzędach co 20-30 cm. Odległość między roślinami w rzędzie, po obowiązkowym przerywaniu, powinna wynosić 4-6 cm.

Nasiona pietruszki wschodzą bardzo powoli, dlatego dobrze jest dodać do nich trochę nasion warzyw szybko kiełkujących, na przykład rzodkiewki lub sałaty, która wschodząc wskaże nam rządki i ułatwi pierwsze zabiegi pielęgnacyjne.

Na rynku ogrodniczym nasiona pietruszki są dostępne również na taśmach, które ułatwiają nam wysiew i eliminują zabieg przerywania.

Nawożenie pietruszki

Pietruszka ma średnie wymagania pokarmowe. Są one niskie w stosunku do fosforu, średnie do azotu, a wysokie - do potasu. Spośród dostępnych sposobów nawożenia dla pietruszki bardzo korzystne jest nawożenie organiczne. Każdy nawóz należy zawsze przemieszać z górną warstwą gleby za pomocą szpadla lub wideł.

pH gleby

Dla pietruszki najlepsze pH mieści się w przedziale 6,5 - 7,5. Należy zbadać je jeszcze przed samym siewem. Może nam posłużyć do tego miernik elektroniczy pH lub kwasomierz glebowy na płyn Helliga. Jeśli wynik będzie znacznie odbiegał od normy, to należy odpowiednio zastosować zabieg odkwaszania lub zakwaszania gleby. Glebę zwykle odkwaszamy stosując wapnowanie, w przypadku pietruszki zaleca się, by przeprowadzać je w roku poprzedzającym uprawę.

Nawozy organiczne

W uprawie pietruszki możemy stosować:

• obornik przekompostowany - pietruszkę siejemy w drugim lub trzecim roku po jego zastosowaniu,
• obornik granulowany lub suszony,
• nawozy zielone - wejdź po więcej informacji na temat nawozów zielonych,
• kompost - na tej stronie o właściwościach, rodzajach i nawożeniu kompostem,
• wermikompost - produkt od dżdżownicy kalifornijskiej,
• nawóz humusowy - Rosahumus, Humus Active, BlackJak bądź Biohumus.

Nawozy mineralne

W zależności od potrzeb stosujemy przed siewem lub pogłównie.

Jednoskładnikowe

Przy ich stosowaniu dobrze jest znać zawartość składników pokarmowych (mikro- i makroelementy) w glebie i wiemy, którego z nich roślinie brakuje. Należy w tym celu wykonać analizę chemiczną gleby.

Wieloskładnikowe

Pielęgnacja pietruszki

Przerywanie

Aby zapewnić roślinom odpowiednią ilość miejsca do wzrostu i rozwoju, należy przeprowadzić zabieg przerywania. Na 2-3 godziny przed wykonaniem tego zabiegu dobrze jest rośliny podlać, ponieważ w przypadku zbyt suchej gleby możemy pourywać tylko nać. Gleba nie może być jednak zbyt mokra, żeby nie pousuwać całych kępek pietruszki. Zabieg przerywania możemy w trakcie sezonu przeprowadzać kilkakrotnie, aż do osiągnięcia między roślinami w rządku pożądanej odległości (4-6 cm).

Odchwaszczanie

Jest bardzo ważnym zabiegiem w uprawie pietruszki, ponieważ jest ona wrażliwa na zachwaszczenie. W rządkach najlepiej usuwać je ręcznie, zwracając uwagę, by nie powyrywać również pietruszek, zwłaszcza w pierwszej fazie wzrostu, gdy rośliny są jeszcze bardzo małe. W międzyrzędziach do usuwania chwastów możemy użyć pazurków lub motyczki.

Spulchnianie gleby

Ziemię na grządkach należy spulchniać co jakiś czas, ponieważ pietruszka bardzo nie lubi zaskorupionej gleby. Najlepiej sprawdza się w tym przypadku kultywator - na rynku ogrodniczym są dziś dostępne ich różne rodzaje.

Podlewanie

Pietruszka jest bardzo wrażliwa zarówno na niedobór, jak i na nadmiar wody w glebie. Na skutek suszy rośliny źle kiełkują i słabo wschodzą, a w późniejszym okresie słabo rosną. Jednak należy pamiętać, że zbyt wilgotna gleba również nie jest dla pietruszki odpowiednia. Zarówno niedobór, jak i nadmiar wody powodują rozwidlanie się korzeni, zmniejszenie plonu i zwiększają podatność na choroby. Należy więc pamiętać o racjonalnym nawadnianiu. Aby ułatwić sobie ocenę wilgotności gleby, możemy mierzyć ją za pomocą wilgotnościomierza glebowego.

Zbiór i przechowywanie

Natkę pietruszki możemy zbierać praktycznie przez cały sezon. Zbiór korzeni pietruszki do bieżącego spożycia możemy przeprowadzać już od czerwca. Odmiany przeznaczone do przechowywania wykopujemy w październiku lub listopadzie. Podważamy je za pomocą wideł i obcinamy nać tuż przy korzeniu. Najlepiej robić to w dni bez deszczu, ale przy odpowiedniej wilgotności gleby, aby korzenie nie były przesuszone.

Korzenie pietruszki przechowujemy w takich samych warunkach, jak marchew - w pryzmach lub skrzynkach zasypanych piaskiem, w temperaturze 1-2°C i przy wilgotności 95-98%. Aby utrzymać odpowiednią wilgotność, należy pamiętać o częstym zraszaniu piasku. W warunkach domowych odpowiednie do tego celu będą ziemianki lub chłodne piwnice. Późne odmiany pietruszki bardzo dobrze zimują w gruncie, warto więc zostawić ich trochę na zimę, ponieważ wiosną bardzo szybko wznawiają wzrost zielonej naci, którą możemy od wczesnej wiosny zrywać do bieżącego spożycia. Pietruszkę taką można lekko okryć, na przykład słomą lub gałązkami świerkowymi. Możemy też użyć agrowłókniny ogrodowej, wtedy natkę otrzymamy jeszcze wcześniej. W przypadku pietruszki, do przechowywania nadaje się też zdrowa natka. Możemy ją ususzyć lub zamrozić. Aby wysuszyć liście pietruszki, należy je rozłożyć na płaskiej powierzchni i pozostawić w zacienionym, przewiewnym miejscu. Pietruszkę mrożoną możemy przechowywać w zamrażalniku w woreczkach foliowych. Zarówno mrożona, jak i suszona natka zachowuje większość swych właściwości. Natkę pietruszki porażoną przez choroby i szkodniki możemy przeznaczyć na kompost, pamiętając, by stosować metodę kompostowania na gorąco, aby wyeliminować szkodliwe mikroorganizmy.

Choroby i szkodniki

Aby ograniczyć występowanie chorób i szkodników na pietruszce, warto stosować zasady zmianowania lub uprawy współrzędnej. Jeśli mimo to rośliny zostaną porażone lub zaatakowane, w zwalczaniu ich możemy używać różnego rodzaju preparatów naturalnych lub chemicznych, w przypadku tych ostatnich ściśle przestrzegając instrukcji na etykiecie. Do najczęstszych chorób i szkodników pietruszki należą:

Szkodniki:

• połyśnica marchwianka
• paź królowej
• liściolubka selerowa
• mszyca głogowo-marchwiana {mszyce}
• rolnice
• zmienniki
• mszyca wierzbowo-marchwiowa {mszyce}
• mszyca gruszowo-pasternakowa {mszyce}
• golanica zielona
• guzak północny {nicienie}
• szpilecznik baldasznik
• niszczyk zjadliwy {nicienie}

Choroby:

• septorioza
• zgorzel siewek
• zgnilizna twardzikowa
• mączniak prawdziwy baldaszkowatych {mączniak prawdziwy}
• mączniak rzekomy baldaszkowatych {mączniak rzekomy}
• alternarioza naci
• czarna zgnilizna