Dżdżownice w ogrodzie

Dżdżownice są jednym z najważniejszych elementów ułatwiającym uprawy w ogrodnictwie naturalnym, pomagają w znacznym stopniu ogrodnikowi w utrzymaniu zdrowego ogrodu a przy okazji oszczędzają mu wiele wysiłku. Należą do głównych czynników wpływających na napowietrzanie i nawożenie gleby, poprzez wzbogacanie warstwy próchniczej naturalnym nawozem organicznym. Dzięki temu znacząco wpływają na rozwój zdrowych i odpornych roślin.

Napowietrzanie gleby

Napowietrzanie przez nie gleby odbywa się poprzez drążenie niezliczonej ilości drobnych kanalików, które są robione w celu poszukiwania pożywienia. To właśnie tymi kanalikami rozprzestrzenia się w glebie powietrze. Jest to bardzo korzystne zarówno dla naszych roślin, gdyż większość z nich pobiera tlen z powietrza glebowego, jak i wszelkiego rodzaju organizmów glebowych, ponieważ dostateczna ilość tlenu wpływa bardzo korzystnie na ich rozwój. Siecią tych kanalików rozprzestrzenia się również woda deszczowa, chętnie też korzystają z nich rośliny mając ułatwioną drogę do źródła cennego pożywienia.

Nawożenie gleby

Dżdżownice odżywiają się wszelką materią organiczną, trawią ją i wydalają niezwykle cenny naturalny nawóz o nazwie biohumus, w postaci żyznej próchnicy. Nawóz ten jest cenną substancją poprawiającą żyzność i strukturę gleby. Charakteryzuje się wysoką zawartością składników pokarmowych, bardzo łatwo przyswajalnych dla naszych roślin. Umożliwia szybsze i lepsze ukorzenianie się roślin, a także przyspiesza ich rozwój. Dzięki niemu rośliny są bardziej odporne na wszelkiego rodzaju choroby bakteryjne, wirusowe oraz grzybowe. Stwierdzono również, że podczas trawienia dżdżownice w pewnym stopniu eliminują toksyczność materii organicznej, zatem obecnie stosuje się je nawet w oczyszczalniach ścieków.

W naszym środowisku dla ogrodnika liczą się dwa gatunki, są to dżdżownica kalifornijska, zwana też kompostową, którą możemy z powodzeniem hodować oraz nasza rodzima dżdżownica ziemna zwana potocznie rosówką.

Dżdżownice kalifornijske

Gatunek ten sprawdza się najlepiej przy utylizacji odpadów organicznych pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego. Charakteryzuje się długowiecznością i dużymi możliwościami rozrodczymi. W optymalnych warunkach potrafi przeżyć nawet 16 lat i zwiększać swoją populacje w ciągu roku 21-krotnie. Młode dżdżownice przestają rosnąć w siódmym miesiącu życia, a dojrzałość płciową osiągają po 90 dniach życia. Masa dorosłego osobnika wynosi około 1 grama, a każda dżdżownica pobiera dziennie ilość substancji odżywczych odpowiadającą wielkości jej wagi ciała, wydala zaś 50% tego, co pochłonie. Ich zaletą jest również to, że żyją gromadnie i nie chorują na żadne choroby bakteryjne, ani wirusowe, a więc świetnie nadają się do każdej przydomowej hodowli. Dzięki nim możemy z powodzeniem zagospodarować wcześniej niechciane odpady organiczne zarówno z ogrodu jak i kuchni oraz w znacznym stopniu przyspieszyć ich czas przetwarzania w porównaniu z tradycyjnym kompostowaniem. Podnosimy przy okazji wartość odżywczą kompostu wytwarzając naturalny nawóz organiczny biohumus, który znacznie użyźnia naszą glebę i poprawia jej właściwości, a także strukturę.

Hodowla dżdżownic kalifornijskich

Dżdżownice te są idealnym gatunkiem do hodowli w naszych przydomowych ogrodach. Dzięki nim możemy zagospodarować wszelkie odpady organiczne, które dotychczas były wyrzucane do kosza. Dla nich najlepszą przestrzenią życiową jest kompost, gdyż panuje w nim duża wilgotność i wytwarza się ciepło występujące podczas procesów rozkładu. Najlepiej jest gdy temperatura waha się w granicach 10-20 stopni C, a wilgotność podłoża jest na poziomie około 80%. Dla utrzymania wilgotności należy w miarę potrzeby podlewać podłoże. Trzeba przy tym uważać, aby nie zalać dżdżownic zbyt dużą ilością wody, gdyż w innym przypadku po prostu je utopimy. To właśnie w takich warunkach będą czuć się najlepiej i wykazywać najwyższą aktywność. Będą sprawnie przetwarzać pokarm oraz się rozmnażać. Możemy być również pewni, że przy spełnieniu powyższych warunków oraz przy dostatecznej ilości pożywienia nie będą próbowały opuścić swojego miejsca.

Prowadząc hodowlę na wolnym powietrzu możemy ją założyć w kilku miejscach. Może to być w pryzmie kompostowej, kompostowniku lub wykopanym dole. Jeśli zlokalizujemy ją bezpośrednio na ziemi, musimy pamiętać o zabezpieczeniu spodu przed kretem dla którego dżdżownice są przysmakiem. Układamy wtedy od spodu drobną siatkę lub inne twarde podłoże przez które kret się nie przedostanie. Naszą hodowlę należy również odpowiednio zabezpieczyć w celu utrzymania w podłożu odpowiedniej temperatury oraz wilgotności. Chronimy ją przez nagłymi zmianami temperatur oraz nadmiernym zalaniem. Stosując różnego rodzaju okrycia, np. ze słomy, liści lub włókniny. Pamiętajmy, że warstwa ochronna nie może być zbyt gruba, gdyż uniemożliwi to dostęp świeżego powietrza i dżdżownice będą się dusiły. Najlepiej jeśli hodowla będzie zlokalizowana w miejscu osłoniętym. W dni ciepłe zabezpieczy to ją przed nadmiernym rozgrzaniem i parowaniem, a w zimne przed zbytnim ochłodzeniem.

Pamiętajmy, że dżdżownice hodowane na powietrzu nie będą miały przez cały rok idealnych warunków bytowania. Przez co mogą przetwarzać w sezonie zimnym mniej pokarmu i rozmnażać się dużo wolniej, szczególnie podczas ekstremalnych warunków panujących w zimie.

Możemy prowadzić hodowle również w pomieszczeniach zamkniętych w pojemnikach z tworzyw sztucznych lub drewna. Należy pamiętać o tym, aby nie były one szczelnie zamknięte, gdyż w innym przypadku doprowadzimy do uduszenia się dżdżownic. Pojemnik taki musi mieć również odpływ nadmiaru wody tzw. herbatki kompostowej, którą również możemy wykorzystać do nawożenia roślin. W tym celu należy nawiercić od spodu otwory lub zamontować kran. Podczas karmienia należy uważać żeby ilość pożywienia była stosowna do możliwości przerobowych dżdżownic, gdyż w innym przypadku pożywienie będzie kisło i wytworzy się nieprzyjemny zapach.

Skrzynia do hodowli dżdżownic

Przygotowanie podłoża

Pierwsza warstwa podłoża powinna składać się z dobrej jakości ziemi ogrodniczej lub kompostu. Ważne jest to, żeby były to naturalne produkty bez chemicznych ulepszaczy. Również ważna jest odpowiednia wartość pH zawierająca się w granicach 6-8 oraz wilgotność w granicach 80%. Te parametry możemy sprawdzić za pomocą kwasomierza i wilgotnościomierza gleby. Grubość podłoża nie musi być zbyt duża, wystarczy kilkanaście centymetrów. Na początek wystarczy nawet 5 cm. Do tak przygotowanego podłoża wpuszczamy nasze dżdżownice. Jeśli zanurzą się w nim szybko, to będzie oznaczało że wszystko jest w porządku, jednak jeśli będzie to trwało dosyć długo to może oznaczać, że nie jest ono dla nich odpowiednie. Na sprawdzone podłoże możemy położyć odpady organiczne. Ważne jest żeby były one już we wstępnej fazie rozłożenia, ponieważ dżdżownice wchłaniają pokarm w postaci półpłynnej. Ważne jest, żeby na początku dostarczyć im odpowiednią ilość. W późniejszej fazie hodowli możemy dokładać stopniowo świeże pożywienie.

Dżdżownice nie są wybredne, są praktycznie wszystkożerne. Nie przetworzą tylko z wiadomych względów szkła, plastiku oraz metalu. Ich pożywienie mogą stanowić wszelkie odpadki organiczne roślinne - liście, trawa, chwasty, słoma, trociny jak i kuchenne - fusy kawy oraz herbaty, resztki pieczywa lub zepsute warzywa i owoce oraz ich obierki. Bardzo ważnym składnikiem, który należy dodawać do ich pożywienia jest bogaty w celulozę papier lub tektura, najlepiej wcześniej namoczone. Celulozę wykorzystują do budowy kokonów z jajami przez które się rozmnażają. Można je karmić również obornikiem najlepiej przefermentowanym (takim który przeleżał jakiś i zakończył się w nim proces fermentacji) końskim oraz bydlęcym. W niewielkiej ilości ok 10% możemy dawać im nawóz kurzy oraz obornik świński również koniecznie przefermentowane. Natomiast bez przeszkód możemy dawać świeże odchody królików. Pamiętajmy natomiast, że nie należy karmić ich mięsem, tłuszczami oraz nabiałem.

Oddzielanie dżdżownic od Biohumusu

Jeśli operację będziemy przeprowadzali na zewnątrz to należy pamiętać, aby robić to między wiosną, a jesienią. Jednym ze sposobów jest ułożenie na biohumusie warstwy świeżego pożywienia. Trzeba wtedy odczekać około 7 dni i przenieść dżdżownice do nowego miejsca. Tą czynność należy powtórzyć dwa razy. Ocenia się, że w ten sposób możemy wybrać około 95% populacji. Drugą możliwością jest wcześniejsze podzielenie hodowli na połowę przegrodą. Wtedy jedną połowę pozostawiamy pustą a w drugiej prowadzimy hodowlę. W sytuacji, gdy chcemy oddzielić naszą populację od biohumusu to w drugiej połowie przygotowujemy świeże podłoże i usuwamy przegrodę. Po 7 dniach nasze dżdżownice powinny się przenieść do nowej karmy.

Dżdżownice ziemne

Praca dżdżownicy ziemnej ma najczęściej zastosowanie w ogrodach uprawianych zgodnie z zasadami natury, bez stosowania chemii, ponieważ są to stworzenia bardzo wrażliwe na różnego rodzaju nawozy syntetyczne oraz chemiczne środki ochrony roślin. Ze środowiska w którym są stosowane, będą po prostu uciekały.

Mogą być dla nas swojego rodzaju miernikiem zasobności gleby w składniki pokarmowe, oznaką ekologicznych upraw. Jeśli po odkopaniu bryły ziemi, stwierdzimy ich całkowity brak lub nie będzie ich prawie wcale. Oznacza to, że powinniśmy poprawić zasobność podłoża w składniki odżywcze, dodając do niego materii organicznej poprzez ściółkowanie gleby, przekopywanie jej z odpowiednim obornikiem oraz nawożenie różnymi nawozami organicznymi. Wtedy mamy pewność że docenią nasze starania, będą licznie występować i odwdzięczą się ciężką pracą.