Systemy nawadniania
Urządzenia nawadniające
Podstawowym, niezbędnym narzędziem do podlewania ogrodu jest wąż. Węże ogrodowe dostępne na rynku ogrodniczym są bardzo różne: zwykłe lub wzmacniane, odporne na działanie promieni UV, nieskręcające się czy wolne od kadmu i ołowiu. Najpopularniejsze średnice węży ogrodowych to 1/2 i 3/4 cala. Jednak dziś nikt nie podlewa już ogrodu za pomocą samego węża. Do wyboru mamy bardzo wiele różnego rodzaju ułatwiających podlewanie zraszaczy, z których z łatwością wybierzemy te najbardziej odpowiednie do naszego ogrodu. Dostępne są zarówno nakładane na wąż końcówki zraszające z możliwością regulacji strumienia wody, jak i przenośne stacjonarne zraszacze pulsacyjne, wahadłowe czy rotacyjne. Zraszacze mogą być wykonane z plastiku lub metalu - te metalowe są droższe, ale zwykle bardziej trwałe. Możemy również zamontować w całym ogrodzie linie kroplujące i zraszające lub automatyczny system nawadniania.
Oprócz węża i elementów zraszających, niezbędne będą również drobne elementy, które pozwolą połączyć ze sobą wszystkie części systemu podlewania. Jednym z nich są szybkozłącza, czyli specjalne łączniki używane do łączenia węży zarówno z kranem, jak i ze zraszaczami. Zapewniają one szybkie i wygodne podłączenie węża do pozostałych elementów systemu. Na rynku ogrodniczym dostępne są również elementy łączące z funkcją "stop", bardzo przydatne do łączenia węży z urządzeniami zraszającymi. Są to szybkozłącza ze specjalną blokadą, która sprawia, że po odłączeniu urządzenia zraszającego przepływ wody zostaje automatycznie zatrzymany. Podłączenie urządzenia powoduje ponowne odblokowanie przepływu wody. Jest to bardzo wygodne, bo pozwala uniknąć zakręcania kranu za każdym razem, gdy chcemy wymienić końcówkę zraszającą. Nie musimy więc za każdym razem spacerować do kranu, by zamknąć dopływ wody. Kolejnym niezbędnym elementem jest odpowiednie przyłącze do kranu. By połączyć wąż z kranem za pomocą szybkozłącza, należy założyć na kran odpowiednie przyłącze. W zależności od tego, jaki kran mamy w ogrodzie, możemy potrzebować przyłącza w gwintem zewnętrznym lub wewnętrznym. Następnym elementem, który może nam się przydać przy podlewaniu, jest reparator. Za jego pomocą możemy łączyć ze sobą dwa węże, zarówno o tej samej średnicy, jak i te o różnych grubościach. Kompletując zestawy do podlewania pamiętajmy, żeby dobrać do węża akcesoria o odpowiednich rozmiarach. Szybkozłącza muszą mieć średnicę taką samą, jak wąż. Podobnie reparatory do łączenia węży - muszą mieć takie średnice, jakie mają węże, które chcemy ze sobą połączyć.
Warto też zaopatrzyć się w stojak lub wózek z bębnem do nawijania węża, co znacznie ułatwia zwijanie i rozwijanie węża w różnych częściach ogrodu.
A jeśli chcemy ułatwić sobie podlewanie jeszcze bardziej, można na etapie projektowania ogrodu pomyśleć o zamontowaniu w nim kilku kranów w różnych miejscach, dzięki czemu do podlewania wystarczy nam dużo krótszy wąż, który będziemy mogli podłączać sobie do wybranego kranu w zależności od potrzeby.
Zraszacze ręczne
Są to specjalne końcówki zakładane na wąż, które w trakcie podlewania trzymamy w dłoni. Najprostsze mają formę dyszy i możemy w nich regulować siłę strumienia wody. Innym rodzajem zraszaczy ręcznych są pistolety. Są one wygodniejsze do trzymania w dłoni, możemy w nich regulować nie tylko siłę strumienia, ale zwykle również jego rodzaj. Woda może z nich lecieć w postaci punktowego strumienia, delikatnej mgiełki czy prysznica.
Zraszacze stacjonarne
Zraszacze stacjonarne najbardziej nadają się do nawadniania trawników. Zraszacz taki ustawiamy w wybranym miejscu, podlewamy daną część trawnika, a następnie przenosimy zraszacz w kolejne miejsce. Zraszacz może podlewać powierzchnię od 8 do nawet 500 m2, w zależności od jego rodzaju. Może też podlewać powierzchnie o różnych kształtach. Zraszacze wahadłowe zwykle nawadniają powierzchnie w kształcie prostokąta, a pulsacyjne i rotacyjne powierzchnie koła lub różnej wielkości jego fragmenty. Zakres zraszacza można zwykle regulować i dostosować do podlewanej powierzchni.
Węże zraszające i nawadniające
Węże zraszające są przydatne do delikatnego zraszania powierzchni w ogrodzie, w miejscach, gdzie intensywne podlewanie nie jest wskazane. Składają się zwykle z kilku kanałów, które równomiernie nawadniają daną powierzchnię na całej swojej długości. Przydają się miedzy innymi do podlewania długich i wąskich fragmentów trawnika, które często występują w ogrodach na przykład pomiędzy budynkiem a ogrodzeniem działki. Węża nawadniające służą do precyzyjnego nawadniania roślin. Są to węże tak zwane przesiąkliwe, woda wysącza się z nich równomiernie na całej powierzchni. Takie węże najbardziej przydatne są do nawadniania roślin rosnących w rzędach, na przykład żywopłotów lub grządek w warzywniaku, ale sprawdzi się też do nawadniania rabat kwiatowych czy skalników. Węże nawadniające mogą być stosowane na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu ( na głębokości do 15-20 cm).
Nawadnianie kropelkowe
Systemy nawadniania kropelkowego stosowane są do podlewania żywopłotów, drzew i krzewów ozdobnych, a także drzew i krzewów owocowych, na przykład na plantacjach malin czy borówek. Systemy te mogą być również stosowane warzywnikach, uprawach polowych oraz w szklarniach czy tunelach foliowych. Woda w systemach kroplujących jest dostarczana do rośliny bezpośrednio w okolicy systemu korzeniowego, liście rośliny zaś pozostają suche, co jest bardzo korzystne, bo zapobiega poparzeniom roślin i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób grzybowych powodowanych nadmierną wilgotnością. Systemy nawadniania kropelkowego używane są do precyzyjnego nawadniania roślin niewielkimi dawkami wody. Emitery, czyli elementy, przez które wypływa woda, umieszczone są bezpośrednio w podłożu. Często są one przykrywane warstwą ściółki, aby ograniczyć parowanie. Woda z emiterów dociera w głąb gleby, nawadniając jej określoną objętość, która zależy też w pewnym stopniu od rodzaju gleby. Woda wypływa z emiterów zwilżając glebę zarówno w kierunku poziomym, jak i pionowym. Na rynku ogrodniczym dostępnych jest kilka typów nawodnień kropelkowych. Najbardziej efektywne i popularne są dziś linie kroplujące, taśmy kroplujące i kroplowniki indywidualne.
Linie kroplujące
Linie kroplujące są to elastyczne rury polietylenowe z wbudowanymi w nie specjalnymi kroplownikami, które wypuszczają krople wody co kilka sekund. Przewody mogą różnić się od siebie średnicą, rozstawem kroplowników, wydatkiem wody z kroplownika czy też jego rodzajem. Kroplowniki umieszczone są wewnątrz przewodu w równomiernych odległościach, na przykład co 40, 50 czy 75 cm. Linie kroplujące dzielimy na linie z kompensacją ciśnienia i bez kompensacji. Linie bez kompensacji ciśnienia polecane są głównie do nawadniania różnorodnych upraw polowych i w ogrodach ozdobnych. Linie z kompensacją ciśnienia są przydatne głównie na terenach, na których występują różnice poziomów, a także tam, gdzie muszą być zastosowane linie o dużych długościach. Kompensacja ciśnienia umożliwia uzyskanie równomiernego wydatku wody na całej długości linii i jednakowy wypływ wody z każdego kroplownika. Linie kroplujące możemy rozłożyć na całej rabacie i przykryć ziemią lub korą, co sprawi, że staną się niewidoczne. Na rynku ogrodniczym są również dostępne podziemne linie kroplujące. Taką linię układa się pod ziemią, dzięki czemu jest niewidoczna. Taka linia może służyć do nawadniania trawników lub tam, gdzie chcemy, żeby rury systemu nawadniania były ukryte. Kroplowniki w linia podziemnych wyposażone są w specjalną blokadę uniemożliwiającą przenikanie korzeni do rury.
Taśmy kroplujące
Jest to rodzaj linii kroplującej o cienkich ściankach (grubość ścianki to 0,2 – 0,4 mm), która ma kroplowniki emitujące wodę przyklejone do ścianki przewodu w stałej rozstawie. Taśma pracuje przy bardzo niskim ciśnieniu roboczym. Jej żywotność przewidziana jest – w zależności od grubości ścianki - na okres około 1 – 5 lat, więc taśmy najczęściej stosowane są w uprawach sezonowych. Oprócz grubości ścianki na żywotność taśmy ma wpływ również rodzaj i czystość wody używanej do nawadniania. Taśmy kroplujące mają zwykle dużo niższe ceny niż linie kroplujące w postaci rur.
Kroplowniki indywidualne
Kroplowniki indywidualne zwykle stosowane są w miejscach, gdzie rośliny rosną w nieregularnej rozstawie. Pojedyncze kroplowniki umieszczone są w dowolnej rozstawie w polietylenowym przewodzie doprowadzającym wodę. Jeżeli w sąsiedztwie rosną rośliny o różnych wymaganiach wodnych, możemy wtedy zastosować większą ilość kroplowników dla roślin o dużych wymaganiach. Z kolei z jednego kroplownika możemy również podlewać kilka roślin, stosując kilka wężyków przyłączonych do kroplownika za pomocą głowicy rozdzielającej i zakończonych emiterami. Taka głowica wraz z kompletem wężyków i emiterów tworzy zestaw nazywany dwójnikiem lub czwórnikiem kompletnym.
Akcesoria do montażu nawadniania kropelkowego
Do prawidłowego montażu systemu nawadniania kropelkowego niezbędne są również elementy łączące system w jedną całość i umożliwiające prawidłowe i wydajne jego działanie. Są to różnego rodzaju łączniki, kolanka i rozdzielacze, które pozwalają na ułożenie rur lub taśm w kilku rzędach i w różnych kierunkach oraz łączenie ich ze sobą. Przy montażu systemów nawadniania kropelkowego przydatne również będą specjalne szpilki ułatwiające stabilne przymocowanie rur kroplujących do podłoża.
Systemy automatycznego nawadniania
Automatyczna instalacja nawadniająca to bardzo wygodne rozwiązanie, zwłaszcza w dużych ogrodach, w których na podlewanie roślin i trawnika musielibyśmy poświęcić dużo czasu. Taka instalacja pozwala też na zmniejszenie zużycia wody do podlewania. Żeby system nawadniający dobrze spełnił swoja funkcję, musi być prawidłowo zaprojektowany i odpowiednio ustawiony - tak, aby dostarczyć do roślin odpowiednia ilość wody. W dużych ogrodach taka instalacja zwykle podzielona jest na sektory, które uruchamiane są kolejno, dzięki czemu ciśnienie w rurach jest odpowiednie. Liczba sekcji w danym ogrodzie zależy od jego wielkości oraz od ciśnienia wody. Im większy ogród i im mniejsze ciśnienie wody, tym więcej powinno być sekcji.
Instalacja nawadniająca zbudowana jest zwykle z linii kroplujących, zraszaczy i doprowadzających wodę przewodów. Linie kroplujące układamy wśród roślin, a zraszacze montujemy na trawniku. Zraszacze używane w instalacjach nawadniających mogą tworzyć stały strumień wody lub obracać się. Zraszacze powinny być ustawione w taki sposób, by ich zasięg w pewnym stopniu pokrywał się z zasięgiem zraszaczy sąsiednich - chodzi o to, by żaden fragment nawadnianej powierzchni nie pozostawał suchy. Zraszacze wynurzalne są bardzo wygodnym rozwiązaniem na trawniku, ponieważ montowane są równo z powierzchnią gruntu, a wysuwają się do góry pod wpływem ciśnienia wody tylko w trakcie podlewania. Przez pozostały okres są niewidoczne, a taki sposób montażu zraszaczy umożliwia bezpieczne koszenie.
Instalacja nawadniająca może być uruchamiana ręcznie, ale można również wyposażyć ją w specjalny sterownik, który, odpowiednio ustawiony, będzie sam włączał i wyłączał nawadnianie. Można w nim ustawić czas, w którym włączać się będą kolejne sekcje nawadniające, a także długość podlewania. Jest to bardzo wygodne, zwłaszcza podczas dłuższej nieobecności w domu, na przykład w czasie urlopu. Warto wtedy również zamontować czujnik deszczu, który sprawi, że podczas opadów oraz w pewnym okresie po deszczu, gdy wilgotność będzie jeszcze duża, instalacja nawadniająca wyłączy się.
Mając w ogrodzie instalację nawadniającą, należy pamiętać o tym, by przed zimą odciąć dopływ wody, a także usunąć z rur jej resztki. Można to zrobić na przykład sprężonym powietrzem. Przed kolejnym sezonem, wiosną, dobrze jest przeczyścić dysze zraszaczy i wyregulować ich działanie.