Najlepszym terminem zakładania trawnika jest okres od połowy kwietnia do końca maja lub czas od drugiej połowy sierpnia do końca września. Temperatura jest wtedy najbardziej optymalna dla kiełkowania nasion - jest ciepło, ale nie upalnie. Zwykle w tym okresie gleba jest też odpowiednio wilgotna. Zakładanie trawnika jest możliwe również w czerwcu czy lipcu, ale wtedy trzeba pamiętać o regularnym nawadnianiu. Kiełkujące nasiona traw są bardzo wrażliwe na suszę i nawet krótkotrwały brak wody może zniszczyć młode siewki.

Przygotowanie podłoża

Przygotowanie podłoża pod trawnik jest bardzo ważnym etapem i to od niego w dużej części zależy, czy nasza darń będzie w przyszłości piękna, gęsta i zielona. Zaczynamy od usunięcia wszelkiego rodzaju kamieni, gałęzi i śmieci. Jeżeli trawnik zakładamy na terenie po budowie, należy zwrócić szczególną uwagę na dokładne oczyszczenie powierzchni z wszystkich resztek materiałów budowlanych, wapna, cementu itp. Następnym krokiem jest pozbycie się chwastów jednorocznych i wieloletnich. Najłatwiejszym sposobem jest zastosowanie nalistnych herbicydów nieselektywnych, które zniszczą i części naziemne, i korzenie chwastów. Chwasty najłatwiej opryskać za pomocą plecakowego lub naramiennego opryskiwacza. Ten sposób odchwaszczania jest również najbardziej efektywny. Na terenach bardzo mocno zachwaszczonych dobrze jest odczekać jakiś czas po pierwszym zabiegu i gdy teren znów zacznie się zielenić, oprysk powtórzyć.

Jeżeli nie chcemy w naszym ogrodzie używać herbicydów, pozostaje nam mechaniczne usunięcie chwastów. Jest ono jednak dużo bardziej pracochłonne, dlatego polecane jest raczej przy niewielkich powierzchniach trawnika. Sposób ten jest nieco mniej efektywny niż oprysk, bo zawsze pewna część chwastów pozostanie w ziemi. Chcąc usunąć chwasty mechanicznie, najlepiej dokładnie przekopywać ziemię kawałek po kawałku za pomocą wideł ogrodniczych lub szpadla i ręcznie wybierać wszystkie kłącza i korzenie. Szczególnie dokładnie trzeba usuwać kłącza perzu, który, podobnie jak trawa, jest rośliną jednoliścienną, więc nie będzie możliwości usunięcia go w przyszłości za pomocą oprysku.

Bardzo ważną sprawą przed założeniem trawnika jest - jeśli to konieczne - odwodnienie terenu. Jeżeli teren jest podmokły, warto przed zasianiem trawnika wykonać drenaż. Można zrobić to rozkładając na głębokości około 30 cm około pięciocentymetrową warstwę drenażową z piasku i żwiru. Na większych terenach odwodnienie wykonuje się za pomocą rur drenażowych.

Po oczyszczeniu terenu i usunięciu chwastów należy sprawdzić, czy podłoże, na którym będziemy zakładać nasz trawnik, jest odpowiednie. W tym celu trzeba przede wszystkim sprawdzić za pomocą kwasomierza glebowego. Trawnik najlepiej rośnie na podłożu lekko kwaśnym, o pH 6,0-6,5. Jeśli pH jest niższe niż 5,5, trzeba odkwasić glebę za pomocą nawozu wapniowego, najlepiej w postaci pylistej, ponieważ ma szybsze działanie. W przypadku pH wyższego niż 6,5 musimy zastosować nawóz zakwaszający (na przykład siarczan amonu) lub kwaśny torf.

Po sprawdzeniu pH musimy określić, jaki rodzaj gleby mamy na terenie przeznaczonym pod trawnik. Jeżeli podłoże jest gliniaste, dobrze jest dodać warstwę piasku i dokładnie wymieszać go z wierzchnią warstwą gleby. Zwiększy to przepuszczalność podłoża. Na glebach piaszczystych odwrotnie - można dodać warstwę cięższej, gliniastej ziemi, która ułatwi zatrzymywanie wilgoci w glebie. Jeżeli nie ma potrzeby dodawania dodatkowych warstw podłoża, glebę należy przekopać za pomocą szpadla lub uprawić kultywatorem. Na terenach po budowie, gdzie górna, urodzajna warstwa gleby zwykle została usunięta lub zniszczona, dobrze jest rozsypać sporą warstwę urodzajnej ziemi. Warto również przed siewem zastosować specjalny nawóz, przeznaczony do wzbogacenia gleby pod nowo zakładany trawnik. Nawóz taki należy wymieszać z ziemią na głębokość kilku centymetrów.

Gdy podłoże jest już przygotowane, musimy dokładnie wyrównać powierzchnię naszego trawnika. Najlepiej zrobić to za pomocą grabi i wału. Powierzchnię grabimy, a następnie wałujemy wałem. Wtedy zaczynają być widoczne nierówności, które znowu wyrównujemy grabiami. Jeżeli chcemy uzyskać idealnie równą powierzchnię, zabieg ten zwykle trzeba powtórzyć kilkukrotnie. Aby dokładnie wyrównać powierzchnię na niewielkim terenie, można użyć deski. W tym celu delikatnie dociskamy ją do podłoża po kolei na całej powierzchni, a wtedy łatwo możemy zobaczyć, gdzie jeszcze pozostały nierówności i usunąć je.

Siatki przeciwko kretom

Kopce kretów są bardzo często niechcianą ozdobą naszego trawnika. Aby ich uniknąć, warto przed założeniem trawnika pomyśleć o położeniu na całej jego powierzchni siatki przeciwko kretom. Na rynku ogrodniczym dostępnych jest wiele rodzajów siatek, o różnej grubości i różnej wielkości oczek. Siatkę układamy na głębokości około 5-7 cm, na łączeniach stosując spore, kilkucentymetrowe zakładki. Tak ułożona siatka uniemożliwia kretom przebicie się na powierzchnię trawnika i zabezpiecza go przed zniszczeniem.

Wybór nasion

Wybór odpowiedniej mieszanki traw to kolejny, bardzo ważny etap zakładania trawnika. Na rynku dostępnych jest wiele mieszanek traw, różniących się przeznaczeniem. W każdej mieszance znajduje się kilka gatunków traw, dobranych w zależności od jej przeznaczenia. Dlatego przed wyborem mieszanki musimy wiedzieć, jakie będzie przeznaczenie naszego trawnika. Inną mieszankę wybierzemy na trawnik intensywnie użytkowany, inną na ozdobny. Ważne jest też miejsce, w którym zakładamy trawnik, czyli to, na jakiej glebie ma rosnąć oraz czy miejsce to jest nasłonecznione, czy zacienione. W mieszankach trawnikowych najczęściej stosowane są nasiona życicy, wiechliny i kostrzewy (czerwonej, owczej, trzcinowej). Każda z nich ma cechy, które sprawiają, że nadaje się na różne stanowiska - poszczególne trawy różnią się siłą wzrostu, sposobem krzewienia, odpornością na warunki atmosferyczne i na deptanie. Oto krótka charakterystyka traw najczęściej spotykanych w mieszankach trawnikowych:

Życica trwała - rajgras angielski (Lolium perenne) to trawa o silnym systemie korzeniowym, która po wysianiu szybko kiełkuje, szybko rośnie i dzięki temu doskonale nadaje się na trawniki intensywnie użytkowane. Niestety jest wrażliwa na przemarzanie, ale ma za to duże zdolności regeneracyjne. Wymaga częstego koszenia, bardzo dobrze znosi niskie koszenie.

Wiechlina łąkowa (Poa pratensis) to trawa niska, wolno rosnąca, która silnie się rozkrzewia i dobrze zimuje w naszych warunkach klimatycznych. Dosyć późno kiełkuje - dopiero po trzech tygodniach od wysiewu. Niezbyt dobrze znosi zacienienie, dlatego mieszanki przeznaczone do miejsc zacienionych nie powinny zawierać więcej niż 10% jej nasion. Jest za to bardzo odporna na deptanie i dobrze znosi niskie koszenie.

Wiechlina zwyczajna (Poa pratensis) - rośnie silnie, dobrze znosi mrozy, ale jest wrażliwa na suszę. Dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych, ale może też rosnąć w miejscach lekko zacienionych.

Kostrzewa czerwona rozłogowa (Festuca rubra rubra) jest nisko rosnącą trawą, która bardzo dobrze znosi częste, niskie koszenie. Jest wytrzymała, dobrze znosi niekorzystne warunki atmosferyczne - nawet podczas suszy długo utrzymuje zieleń. Może rosnąć w miejscach lekko zacienionych. Jest umiarkowanie odporna na deptanie.

Kostrzewa czerwona kępowa (Festuca rubra commutata) jest niska, rośnie wolno, a przy częstym koszeniu tworzy zwartą, wyrównaną, soczysto-zieloną darń. Znosi okresową suszę, może również rosnąć w półcieniu.

Kostrzewa owcza (Festuca ovina) to trawa bardzo niska, o słabo rozwiniętym, płytkim systemie korzeniowym. Nie jest odporna na deptanie, nie lubi też częstego koszenia. Dobrze rośnie na glebach piaszczystych i suchych, preferuje stanowiska słoneczne.

Kostrzewa trzcinowa (Festuca arundinacea) - wysoka, odporna na niesprzyjające warunki atmosferyczne, nie przemarza. Bardzo dobrze znosi zarówno okresowe przesuszenie, jak i zalanie. Jest bardzo odporna na deptanie, dlatego dobrze sprawdza się w mieszankach sportowych. Wymaga jednak dość częstego koszenia.

Mietlica psia (Agrostis canina canina) - nie przemarza, ale jest wrażliwa na suszę - lepiej rośnie na glebach wilgotnych. Może rosnąć w miejscach umiarkowanie zacienionych.

Mieszanki trawnikowe

Dostępne na rynku ogrodniczym mieszanki traw możemy podzielić na dwie grupy: mieszanki gazonowe i pastewne. Mieszanki pastewne na trawniki się nie nadają, ponieważ słabo się krzewią i wytwarzają zbyt dużo masy roślinnej. Na trawniki przydomowe i tereny zielone zwykle wykorzystywane są mieszanki gazonowe. Trawniki ogólnie podzielić możemy na ozdobne i użytkowe, i na każdy z tych rodzajów wybieramy mieszankę traw o cechach charakterystycznych dla danego trawnika. W zależności od warunków glebowych i nasłonecznienia terenu, który zamierzamy obsiać trawą mamy do wyboru szereg różnego rodzaju specjalnych mieszanek trawnikowych.

Mieszanki trawnikowe na trawniki ozdobne

Trawniki ozdobne zakładane są na terenach mało użytkowanych, więc mieszanki traw tego typu nie są zbyt odporne na deptanie. Na trawniki ozdobne wybieramy zwykle mieszanki dekoracyjne. Tworzą one trawnik delikatny, miękki, ale źle znoszący deptanie. Jest on za to doskonałym tłem dla rabat kwiatowych. Tworzy darń delikatną i miękką, która dobrze znosi częste, niskie koszenie.

Mieszanki trawnikowe na trawniki użytkowe

Trawniki użytkowe zakładamy w miejscach, które mają być intensywnie użytkowane, więc nasiona traw są w mieszankach przeznaczonych na trawniki użytkowe są zwykle dobrane tak, by trawnik był odporny na deptanie. Zwykle na trawniki użytkowe wybieramy mieszanki rekreacyjne i sportowe. Nasiona traw tych mieszanek dobrane są w taki sposób, żeby stworzyć zwartą, mocną darń. Trawnik jest wtedy bardzo wytrzymały, odporny na deptanie. Trawy wchodzące w skład mieszanki sportowej powinny szybko rosnąć i mieć duże zdolności regeneracyjne.

Na rynku ogrodniczym dostępne są również mieszanki uniwersalne, tworzące trawnik ozdobno-użytkowy, wystarczająco odporny na deptanie i dobrze znoszący niskie koszenie. Takie mieszanki przydatne są w ogrodach, w których przeznaczenie trawnika może się z czasem zmieniać, lub gdy do końca nie wiemy, czy nasz trawnik będzie intensywnie użytkowany, czy raczej ma być tylko ozdobą i tłem dla roślin.

Mieszanki trawnikowe specjalne

Mieszanki na tereny suche

Przeznaczone są na trawniki zakładane w nieco gorszych warunkach środowiskowych, na przykład w miejscach mocno nasłonecznionych lub narażonych na okresowe przesychanie. Nasiona są dobrane w taki sposób, żeby trawnik był mniej wrażliwy na warunki stresowe i zadarnił powierzchnię nawet na słabych, piaszczystych glebach. Oprócz podstawowych gatunków traw są tu więc również gatunki mało wymagające i bardzo odporne, na przykład kostrzewa trzcinowa.

Mieszanki do miejsc zacienionych

Nadają się do wysiewania na terenach mniej nasłonecznionych lub częściowo zacienionych. Mogą być stosowane w parkach czy na trawnikach osiedlowych. Ze względu na różnorodność zastosowanych w nich kostrzew możemy taką mieszankę wysiać nawet na gruntach słabszych i okresowo suchych. Trawnik z takiej mieszanki rośnie dosyć wolno i nie wymaga intensywnej pielęgnacji. Dobrze znosi też niekorzystne warunki atmosferyczne, takie jak susza latem czy duże mrozy zimą.

Mieszanki renowacyjne

Przeznaczone są do uzupełniania ubytków w już istniejących trawnikach. Za jej pomocą możemy odbudować uszkodzone fragmenty trawnika, które powstały przez niekorzystne warunki atmosferyczne (na przykład mróz czy suszę), na skutek chorób, a czasem podczas prowadzonych w ogrodzie prac budowlanych. Zwykle w skład takich mieszanek wchodzą nasiona traw szybko kiełkujących i rosnących, aby w krótkim czasie skutecznie wypełnić puste miejsca w murawie. Często zawierają również domieszkę nawozu azotowego.

Mieszanki kwiatowo-łąkowe

Są to mieszanki przeznaczone do tworzenia tak zwanych łąk kwietnych w ogrodach. Oprócz nasion traw zawierają one nasiona kwiatów łąkowych i ziół polnych. Łąki takie nie wymagają częstego koszenia, kosi się je zwykle tylko raz lub dwa razy w ciągu sezonu. Idealnie sprawdzają się nawet na słabych glebach. Mogą być stosowane jako wypełnienie dalszych części dużych ogrodów, których nie mamy czasu kosić i pielęgnować.

Wysiew trawy

Po przygotowaniu podłoża i wybraniu odpowiedniej mieszanki traw przystępujemy do wysiania nasion. Na siew najlepiej wybrać dzień bezwietrzny i pogodny. Na suchym podłożu łatwiej będzie rozprowadzić nasiona. Trawę możemy wysiewać ręcznie lub za pomocą siewnika. Ilość wysianych nasion zależy od rodzaju mieszanki, ale zwykle kilogram trawy wystarcza na około 30-40 m2 trawnika. Wysianie odpowiedniej ilości nasion jest ważne. Zbyt mała ilość nasion sprawi, że trawnik będzie zagęszczał się bardzo powoli i w pustych miejscach będą kiełkować i rosnąć chwasty. Z kolei zbyt dużo nasion może spowodować, że rośliny będą ze sobą konkurować, a mając zbyt mało miejsca, będą rosły słabo i będą podatne na choroby. Jeżeli chcemy mieć pewność, że wysiejemy odpowiednią ilość nasion na daną powierzchnię, można podzielić powierzchnię trawnika na mniejsze części. Ponieważ w mieszankach zwykle znajdują się nasiona o różnym ciężarze, dlatego trzeba wymieszać je przed siewem, a dodatkowo mieszać je co jakiś czas w trakcie siewu. Nasiona najlepiej jest wysiewać metodą krzyżową, czyli wysiać nasiona wzdłuż i w poprzek terenu. Ponieważ nasiona traw są bardzo lekkie, aby ułatwić sobie siew, można wymieszać je z piaskiem. Po wysianiu nasiona dobrze jest przykryć cienką warstwą gleby. W tym celu delikatnie zagrabiamy powierzchnię trawnika plastikowymi grabkami, tak, aby nie przesuwać zbytnio nasion, a tylko delikatnie przykryć je ziemią. Można również przysypać nasiona cienką, około centymetrową warstwą urodzajnej ziemi. Po zasianiu trawy teren trzeba dokładnie udeptać lub zwałować, dzięki temu nasiona zostaną dobrze dociśnięte do podłoża i zapobiegnie to ich wypukiwaniu w czasie podlewania, a także ułatwi podsiąkanie wody.

Trawnik z rolki

Trawnik z rolki to najszybszy sposób założenia trawnika. Możemy zakładać go w dowolnej porze roku, od marca do października. Trawniki z rolki są produkowane, podobnie jak mieszanki trawnikowe, z różnych nasion traw, w zależności od przeznaczenia. Mogą to być trawniki sportowe, gazonowe lub uniwersalne. Podłoże pod trawnik z rolki przygotowujemy tak samo, jak pod trawnik z siewu. Tuż przed położeniem trawnika dobrze jest lekko zruszyć górną warstwę gleby i delikatnie ją podlać. Pomoże to trawie szybciej się ukorzenić. Rolki produkowane są w różnych wymiarach, w zależności od producenta, ale pamiętajmy, żeby zawsze układać je równo i ściśle obok siebie. Najlepiej układać je naprzemiennie. Trawę z rolki łatwo jest ciąć, więc bez problemu można układać nawet nieregularne powierzchnie, przecinając dokładnie nożem fragmenty trawnika i wycinając odpowiednie kształty. Po ułożeniu całego trawnika należy dokładnie zwałować całą powierzchnię, aby dobrze docisnąć trawnik do podłoża. Trawnik z rolki jest gotowy do użytkowania po około czterech tygodniach.

Pielęgnacja po siewie

Zarówno po siewie, jak i po ułożeniu trawnika z rolki, bardzo ważne jest regularne zraszanie naszego trawnika. W przypadku trawnika z siewu odpowiednia wilgotność zapewnia prawidłowe kiełkowanie nasion i wzrost trawy, a trawnikowi z rolki ułatwia ukorzenienie się.

Pierwsze koszenie

Pierwsze koszenie trawnika z siewu wykonujemy, gdy trawa osiągnie wysokość około 10 cm. Trawę z rolki pierwszy raz powinniśmy skosić po około 4 tygodniach od położenia. Przed pierwszym koszeniem można trawę lekko zwałować. Trawę kosimy niezbyt nisko, skracając ją o około 3-4 cm. Należy pamiętać o tym, żeby noże kosiarki były ostre - tępe noże mogą poszarpać delikatne źdźbła trawy i osłabić je.